Układ ruchu: mięśnie, układ kostny, stawy, wady i urazy układu ruchu - BIOLOGIA.

SZKIELET

Szkielet stanowi rusztowanie ciała i jest miejscem przyczepu mięśni, dzięki czemu umożliwia zmianę położenia całego ciała oraz zmianę ułożenia części ciała względem siebie, a także utrzymanie odpowiedniej postawy ciała. Chroni narządy wewnętrzne. Pełni funkcję krwiotwórczą. Magazynuje sole mineralne (zwłaszcza sole wapnia). Głównym materiałem budulcowym szkieletu człowieka jest tkanka kostna, w mniejszym stopniu chrzęstna. 

Szkielet człowieka zbudowany jest z kości, które ze względu na budowę zewnętrzną podzielono na:

- długie (np. kość ramienna, udowa, przedramienia, palców);

- płaskie (np. kości mózgoczaszki, łopatka, kości miednicy);

- krótkie (np. niektóre kości nadgarstka i stępu);

- różnokształtne (np. żuchwa, kręgi);

- pneumatyczne (niektóre kości trzewioczaszki, np. szczęka, kość klinowa).

Budowa kości:

Budowa kości długiej.

Kości zbudowane są z istoty zbitej i gąbczastej. 

Istota zbita stanowi zewnętrzną, ochronną warstwę wszystkich kości, natomiast istota gąbczasta buduje nasady kości długich oraz wnętrza pozostałych kości. 

Wewnątrz trzonów kości długich znajduje się jama szpikowa wypełniona szpikiem. Ponadto szpik wypełnia wolne przestrzenie istoty gąbczastej kości płaskich i kręgów. 

Kości połączone są ze sobą w sposób ścisły lub wolny. 

Połączenia ścisłe to:

- więzozrosty (np. szwy łączące większość kości czaszki);

- chrząstkozrosty są połączeniami kości za pośrednictwem chrząstki;

- kościozrosty. 

Wykazują małą ruchliwość lub jej brak.

Budowa stawu prostego.

Połączenia wolne to stawy.

Stawy dzielimy na:

a) ze względu na możliwości wykonywanych ruchów na:

- kuliste (staw barkowy i biodrowy), 

- zawiasowe (łokciowy, kolanowy),

- siodełkowe ( w kciuku staw siodełkowy umożliwia jego przeciwstawność).

b) ze względu na ilość kości wchodzących w ich skład na:

- proste (2 kości);

- złożone (3 i więcej kości). 

BUDOWA SZKIELETU CZŁOWIEKA

Szkielet człowieka, podobnie jak szkielet większości kręgowców, można podzielić na część osiową oraz szkielet kończyn wraz z obręczami. 

Szkielet osiowy obejmuje czaszkę, kręgosłup i klatkę piersiową. 

Pogrubiona czcionka - część mózgowa, niepogrubiona - część twarzowa.

 





Kręgosłup zbudowany jest z 33-34 kości różnokształtnych zwanych kręgami. Pomiędzy nimi występują krążki międzykręgowe, tzw. dyski, zbudowane z tkanki chrzęstnej. Dwa pierwsze kręgi szyjne różnią się budową od pozostałych. Nazywają się: atlas i obrotnik i umożliwiają nam poruszanie głową w pionie i poziomie. Wyróżniamy pięć odcinka kręgosłupa: szyjny (7 kręgów), piersiowy (12), lędźwiowy (5), krzyżowy (5) i ogonowy (guziczny) (4-5). Kręgosłup człowieka jest wygięty w kształcie podwójnej litery S.                                                                                                                    

Wady w budowie kręgosłupa skutkują wadami postawy: 

 

a) skolioza - to boczne skrzywienie kręgosłupa; b) kifoza piersiowa - to nadmierne wygięcie kręgosłupa w odcinku piersiowym ku tyłowi; c) lordoza lędźwiowa - to nadmierne wygięcie kręgosłupa w odcinku lędźwiowym ku przodowi.  






Żebra i mostek razem z 12 kręgami piersiowymi tworzą klatkę piersiową. 

Żebra dzielimy na:
- prawdziwe - (od 1 do 7 pary) łączą się chrząstkami żebrowymi z mostkiem;
- rzekome - (od 8 do do 10 pary) łączą się ze sobą, a następnie poprzez 7 parę żeber łączą się z mostkiem; 
- wolne - (para 11 i 12) nie łączą się z mostkiem. 

Kończyna górna składa się z obręczy barkowej i części wolnej. 
Obręcz barkowa zbudowana jest z dwóch obojczyków i dwóch łopatek. Część wolną kończyny tworzą kości: ramienna, promieniowa i łokciowa, nadgarstka, śródręcza, długich - paliczki. 

Kończyna dolna zbudowana jest z obręczy miednicowej i części wolnej. 
Kości budujące części wolne kończyn to głównie kości długie. Kość długa posiada nasadę górną i dolną oraz trzon. Kości kończyn połączone są ze sobą stawowo. 

MIĘŚNIE

Mięśnie wchodzące w skład układu ruchu zbudowane są z mięśnia poprzecznie prążkowanego szkieletowego. Przymocowane są one do kości, skóry lub błon śluzowych za pomocą ścięgien. Mięśnie mogą być krótkie, długie, szerokie, okrężne oraz zginacze, prostowniki, przywodziciele i odwodziciele. Dzielimy je również w zależności od położenia na mięśnie: głowy, szyi, klatki piersiowej, grzbietu, brzucha, kończyn i obręczy. 

Praca mięśni polega na kurczeniu się i rozkurczaniu. W celu uzyskania energii niezbędnej do tej pracy w komórkach mięśniowych zachodzi proces utleniania substancji energetycznych. Jeżeli spalanie tych spalanie zachodzi przy niedoborze tlenu, w mięśniach powstaje kwas mlekowy, czego objawem jest ich silny ból. 

        

  

      

Czaszka chroni najważniejsze części układu nerwowego. W czaszce wyróżniamy części mózgową i twarzową. 

Część mózgowa czaszki otacza i chroni mózgowie odpowiedzialne za analizowanie informacji docierających do organizmu. Kości z których się składa, są połączone nieruchomo za pomocą szwów i tworzą w górnej części twarde sklepienie czaszki. 

Część twarzowa czaszki stanowi rusztowanie dla zębów, jamy ustnej i nosowej, a w oczodołach są bezpieczne osadzone oczy. 

Czaszka spoczywa na szczycie kręgosłupa. Dzięki temu, że kręgosłup ma postać wyciągniętej sprężyny, a między kręgami znajdują się chrzęstne dyski, mózg jest chroniony przez wstrząsami podczas ruchu organizmu.